Door de zwart-witte kop met de opvallende kuif is de kuifmees een eenvoudig te herkennen vogel die zich echter maar zelden laat zien. De kuifmees bevindt zich vaak in de boomtoppen en laat zijn aanwezigheid meestal alleen blijken door de typerende, snorrende roep.
Kuifmezen zijn holenbroeders en bouwen het nest bij voorkeur in een oude boom van niet al te hard hout, zodat de vogel er een geschikte nestholte in uit kan hakken. De vogel leeft bijna alleen in naaldbos, bij voorkeur met veel grove dennen. Terwijl het voedsel in de zomer voor een groot deel bestaat uit insecten en andere kleine diertjes, worden in de winter voornamelijk zaden gegeten. In de winter zwerft de kuifmees en sluit zich dan soms aan bij groepen met andere soorten mezen. De kuifmees verlaat de groep echter zodra deze zich buiten het naaldbos begeeft.
